Μεταίχμιο η Ελλάδα του Χαρίλαου Τρικούπη

Ο Γκαστόν Ντεσάν, που θα έρθει στην Αθήνα ως τρόφιμος της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής το 1885, θα γράψει για τη δική του «σημερινή Ελλάδα», όπως είναι και ο πρωτότυπος τίτλος του έργου, την Ελλάδα δηλαδή της δεκαετίας του 1880. Το βιβλίο, που εκδίδεται στη Γαλλία το 1892 και γνωρίζει αμέσως επιτυχία στο γαλλικό κοινό, ακολουθεί τα συγγραφικά χνάρια του συναδέλφου του Εντμόν Αμπού, που έγραψε για την Ελλάδα του Όθωνα, περίπου τριάντα χρόνια νωρίτερα.

Ο Ντεσάν θα δημιουργήσει ένα μωσαϊκό της Ελλάδας της εποχής του Τρικούπη, περιγράφοντας το αθηναϊκό τοπίο αλλά και την αθηναϊκή κοινωνία σε πολλές της εκφάνσεις, εξετάζοντας την πολιτική, τις προσπάθειες εκσυγχρονισμού, το γλωσσικό ζήτημα, την οικονομία, τη δικαιοσύνη και πολλά άλλα. Θα καταγράψει όμως και τα ταξίδια του στην ελληνική επαρχία. Ως αρχαιολόγος, θα κάνει ανασκαφές στην Αμοργό συγχρωτιζόμενος με τους ντόπιους, ενώ θα ταξιδέψει στη Στερεά Ελλάδα αλλά και στη Θεσσαλία, σε περιοχές που είχαν πρόσφατα προσαρτηθεί στο ελληνικό κράτος. Η ματιά του είναι διεισδυτική, ενίοτε κριτική αλλά πάντα καλοπροαίρετη.

Η Ελλάδα, όποια και να είναι η ασυνέπειά της που μερικές φορές απορρυθμίζει και απογοητεύει τους καλύτερους φίλους της, θα κάνει την έκπληξη στους κατηφείς και όχι ενημερωμένους δημοσιολόγους που δεν βλέπουν ότι η πρόοδός της, στο κάτω κάτω, ήταν γρήγορη [...]. Όταν διατρέχεις αυτή την ηρωική και γοητευτική γη, την πολύ ένδοξη και πολύ γλυκιά, βλέπεις μέσα από τις αμφιταλαντεύσεις και κάποιες θλιβερές καταστάσεις του παρόντος, ένα μέλλον που ίσως θα είναι αντάξιο του παρελθόντος. Στους πρόποδες της Ακρόπολης, όπου οι καλλιτέχνες θαυμάζουν έναν μικρό ναό που φαίνεται τεράστιος και όπου οι τεχνίτες του καιρού εκείνου έδωσαν τόση ομορφιά που δεν ξανάγινε ποτέ, υπάρχει ένας λαός που σίγουρα δεν θα ήταν τόσο έντονα προσηλωμένος στη ζωή αν δεν στηριζόταν σε μια μεγάλη ελπίδα. Αυτός ο δραστήριος λαός ζει ίσως με κάποια ελαφρότητα, αλλά ζει-και αυτό είναι το σπουδαιότερο.
Απόσπασμα από το βιβλίο

Εξίσου καλοπροαίρετα είναι τα σχόλια του Ντεσάν και για τους μόνιμους κατοίκους της Ελλάδας, από τον Γεώργιο Α΄, η απλότητα και το ευπροσήγορο του οποίου τον εντυπωσίασαν, έως τους ψαράδες της Αμοργού και τους αγρότες του Σπερχειού, με τους οποίους πέρασε ατέλειωτες ώρες κουβεντιάζοντας, στους σταθμούς των πολυήμερων περιηγήσεών του.
Από τον πρόλογο του Ν. Κ. Αλιβιζάτου