Πατάκης Ο εθνικός διχασμός Οι επιπτώσεις στους θεσμούς και στην πολιτική κουλτούρα

Ο Εθνικός Διχασµός, από το 1915, αποτέλεσε τη µακρότερη πολιτική σύγκρουση στη σύγχρονη ελληνική πολιτική ιστορία. Πολλές διαστάσεις του, πάντως, παραµένουν αντικείµενο συζητήσεων.

Τι είδους σύγκρουση ήταν ο Διχασµός; Ήταν εµφύλιος πόλεµος ή κάτι άλλο; Πότε τελείωσε; Ποιος επικράτησε σε αυτόν; Ποιες ήταν οι επιπτώσεις του στους θεσµούς του κράτους; Με ποιους µηχανισµούς ο Διχασµός στην πράξη συχνά αναιρούσε τις βασικές προϋποθέσεις της λειτουργίας του κοινοβουλευτικού πολιτεύµατος; Πώς εξελίχθηκε ο ρόλος του στρατού στο πλαίσιό του;

Υπήρχε κάποιος «µηχανισµός» ανατροπής των ελληνικών πολιτευµάτων τις δύο φορές που τούτο έγινε το 1924 και το 1935; Ποιες ήταν οι επιπτώσεις του Εθνικού Διχασµού όχι µόνο σε ένα «πολιτειακό» επίπεδο, αλλά και στη ζωή του µέσου πολίτη; Πώς επηρέασε ο Εθνικός Διχασµός την πολιτική κουλτούρα της χώρας, µε δεδοµένο ότι υπήρξε µια τόσο έντονη και τόσο µακρά πολιτική διαµάχη;

Σε ποιο βαθµό οι πρακτικές και οι νοοτροπίες του Διχασµού συνεχίστηκαν και µετά το τέλος του, καθορίζοντας σε µεγάλο βαθµό το ύφος της πολιτικής αντιπαράθεσης; Πώς επηρέασε την επόµενη µεγάλη θεσµική κρίση, δηλαδή τον εµφύλιο πόλεµο, και σε επίπεδο θεσµών και στις νοοτροπίες; Πώς έγινε δυνατή η υπέρβαση του Διχασµού; Αλλά και κατά πόσον «απόνερά» του εµφανίζονται έως τις ηµέρες µας, ειδικά στην πολιτική κουλτούρα της χώρας;

Φωτογραφία εξωφύλλου: Η νεκρική ποµπή που συνοδεύει τις σορούς των βασιλέων Κωνσταντίνου Α΄, Όλγας και Σοφίας µετά τη µετακοµιδή τους στην Ελλάδα από την Ιταλία διασχίζει την οδό Πανεπιστηµίου µε προορισµό το Τατόι, Νοέµβριος 1936. (Φωτογραφικό Αρχείο ΙΕΕΕ – Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα)